A maio coñéceselle como o mes das flores. Son numerosos os festexos que se celebran nesta época con motivo de a chegada da primavera e o renacemento do mundo vexetal despois do inverno. De feito, este tipo de celebracións lúdicas, folclóricas e tamén agrarias, adoitan enmarcarse no denominado Ciclo de Maio, que comprende o período entre mediados de abril e mediados de maio, podendo incluír, segundo o autor, ata o 24 de maio, onde de novo as plantas volven ter un papel destacado no día de San Xoán ( podedes ler o noso artigo As sete herbas de San Xoán).

Aqueles que nos seguides, sabedes que un dos temas que adoitamos tratar no noso blogue é o do reencontro- conexión da nosa sociedade coa natureza. Unha relación, diaria ou festiva, que parece abandonarse un pouco co paso dos anos. Destas festividades perdidas, quedan aínda algúns “restos” do emprego dos vexetais asociados xeralmente a pequenos rituais, que nos lembran as súas orixes. Aínda que, todos os “adornos” da festividade ( gastronomía, música, etc…) provocan que se dilúa un pouco  o sentido ou significado do porqué utilízanse plantas ou flores nos mesmos.

Quixemos investigar sobre as orixes do Ciclo de Maio ( e por tanto dos Maios galegos). Na nosa procura atopámonos cun interesante artigo de Clodio González Fernández, publicado no ano 1983 na Revista de Folklore nº20 titulado “Festa dos Maios en Galicia”. Del extraemos algunhas ideas que vos expoñemos a continuación e que creo que serán do voso interese.

Existen multitude de opinións sobre o período no que se iniciaron este tipo de manifestacións populares. Algúns autores sitúano no paleolítico, outros no neolítico, e mesmo na antigüidade clásica onde se rendía culto a deusas como Flora,  Ceres,  Deméter, Maia… Outros aseguran que a súa orixe é celta.

.

Pero independentemente da orixe, os ritos podían estar ligados ao campo e á consecución de abundantes colleitas ou ben ligados á celebración do fin do inverno e a chegada dos froitos. Aquí algúns exemplos en Galicia de ambos os casos:

• Alumear o pan. A última noite de abril, nalgunhas zonas costeiras do noroeste de Galicia, acendíase unha fogueira para afastar aos inimigos meteorolóxicos dos sementados, así como aos animais que puidesen causarlles algún dano. No ritual a xente situábase ao redor do lume mentres cantaba cancións que aludían aos froitos e á abundancia. Outra das maneiras de realizar o ritual era que unha ou varias persoas percorresen os campos bendicíndoos con fachucos (feixes de palla de trigo ou centeo) ardendo e repetindo esas mesmas cancións.
• Bendición dos campos: Rito ligado á relixión cristiá, onde se perseguían os mesmos fins que no caso anterior pero utilizando auga bendita ou de fontes ás que se lles atribuían algunha propiedades especiais. Á vez que se bendicían con auga os campos, tamén se recitaban diversas oracións. Adoitábase celebrar o 29 de abril (San Pedro Mártir)
• Ramos ou enramadas: consistía (e consiste, pois aínda se celebra en moitos puntos de Galicia) en colocar unha rama de xesta florida en apeiros de labranza, cortellos, casas, automóbiles… o primeiro de maio. Afastaba aos posibles perigos do lugar onde estivese colgada.

.

.

• Ramos de flores: Nalgúns pobos galegos como Riós (Ourense), Queiroga (Lugo) ou Cambados (Pontevedra), en lugar de realizar os tradicionais maios, os nenos levaban ramos de flores nas súas mans, a cambio dos cales, recibían lambetadas ou diñeiro.
• Arcos de flores: Realizábanse con árbores novas ou ramas de salgueiros ou vimbias adornados con flores ou cintas de cores. Ás veces construíanse para que despois pasase por baixo a procesión. Outras veces, simplemente como entretemento para os nenos durante eses días. No pobo de Tiobre ( Betanzos) a tradición consistía en que baixo os arcos pasase unha nena ou neno de 4 anos. Se os seus compañeiros cantaban cancións que falaban de o inverno, este pechaba os ollos. Polo contrario cando as cancións aludían a a primavera, o neno ou nena volvía pasar cos ollos abertos.

.

Maia baixo arcos, Betanzos 1955. Fonte: https://buencaminoasantiago.wordpress.com

.

• Cruzamento de flores: Denominados en moitas poboacións como  maios, diferenciábanse dos orixinais en que as coplas estaban escritas en castelán e o seu contido era relixioso.
• A árbore de maio: Coñécense catro zonas en Galicia nas que unha árbore convertíase na protagonista das festas populares desta época: Laza, Entrimo, Ou Cruceiro de Róo e a contorna de Santiago de Compostela. Os mozos do pobo “roubaban” unha boa árbore e situábano nunha zona de boa visibilidade para todos os veciños, por exemplo a praza do pobo. Unha vez alí, adornábano con flores, cintas, silvas… ou mesmo lle prendían lume para logo comezar a danzar ao seu ao redor cantando diversas cancións.

.

Maio de Laza 2017. Fotografía cedida por María Isabel Quintas Campos.

.

Por suposto, a festividade máis popular de todas cantas haxa no Ciclo de Maio ( excluíndo por suposto a de San Xoán) é a dos Maios, que chegou ata os nosos días e que se celebra en varios puntos de Galicia, especialmente en Ourense.

.

Maios. Fonte: https://desdeminstagrama.files.wordpress.com

Artigo relacionado:

1 de Maio, a xesta como amuleto.