Hai xusto un ano publicamos con motivo do Día da Terra un artigo que titulabamos Xardineiros Planetarios, unha achega motivada por unha situación (a daquel momento) na que os movementos a favor do clima estaban en auxe. Pero a idoneidade do mesmo quizais sexa agora aínda moito máis evidente, dado que xa non se trata de advertencias a medio e curto prazo, senón dunha crise que estalou de maneira inmediata. Seguramente leamos entón este texto desde unha nova perspectiva, a nosa realidade é hoxe unha moi distinta a aquela outra de hai doce meses. Espero que, esta vez, a mensaxe compréndase na súa gravidade e que a nosa sociedade actúe en consecuencia.
xardineiros Planetarios
«Ao referirme ao «xardín planetario», asimilo o planeta a un xardín, a partir do principio de que ambos son un recinto pechado. O primeiro, foino sempre; xardín provén de garten, valado. O segundo o é desde que a ecoloxía científica revela a finitud do que está vivo no planeta, facendo aparecer os límites da biosfera como os dun novo recinto.
Esta constatación conmociona profundamente a nosa relación coa natureza e devolve á humanidade -o pasaxeiro da terra- o seu papel de garante da vida que se volveu fráxil e escasa, ao seu papel de xardineiro».
Gilles Clément, O xardín en movemento.
É hora de actuar, é hora de comezar a axardinar.
Esta fin de semana, nunha das seccións do programa «El bosque habitado» de Radio 3 (no que se entrevistaba a Santiago Beruete), falábase do axardinar como un acto de entrega, paciencia, constancia e humildade. Non por casualidade, ocorre que esta última palabra provén do latín humilitas, que á súa vez deriva de «humus», a capa do chan onde se descompoñen materiais animais e vexetais (segundo o dicionario da RAE)… O abono, o pouso fértil onde se orixina vida. A humildade do xardineiro é unha virtude tan necesaria como etimolóxicamente apropiada. O xardineiro traballa en proximidade á orixe da vida na terra, é un coñecedor privilexiado da verdadeira fraxilidade do planeta, pero tamén da súa extraordinaria capacidade de supervivencia.
Nestes últimos meses, nos que moitos movementos ecoloxistas de toda índole (xóvenes, nais, científicos…) están a saír ás rúas para concienciar á poboación sobre o dano que lle estamos provocando ao noso planeta e que pronto será irreversible, pode resultar primordial o reformularnos a nosa presenza no mundo como «xardineiros». Considerarse xardineiros pode ser unha ferramenta ecolóxica de gran utilidade. A do xardineiro é unha figura clave en salvación dunha terra en perigo.
O xardineiro, mentres cultiva a súa terra, cultiva ao mesmo tempo o seu temperamento, o modo en que pacientemente observa o crecemento da vida. O xardineiro síntese obrigado a coidar con delicadeza esa pequena parte do planeta que ten «ao seu cargo», unha disposición que se estende de maneira inmediata á natureza por completo. A súa maneira de ver a vida é un tipo de filosofía, as plantas conforman en moitas ocasións os argumentos éticos que descobre noutras situacións cotiás.
Propóñovos un exercicio: partindo das palabras de Clément (mencionadas ao comezo do post) e asumindo a fondura do que significa saberse xardineiros e xardineiras retomemos todos estes delicados pedazos dun planeta que nos empeñamos en destruír, coma se de humus se tratase, para que de toda esta situación lamentable na que nos atopamos brote unha nova vida. Xardineir@s tod@s, deamos lugar a un novo xardín inmenso que renace a partir de pequenas parcelas (na terra e no pensamento) que cada un de nós habemos de cultivar e coidar con esmero.
Feliz, ou mellor dito, esperanzador Día da Terra.
Imaxe portada:
Gilles Clément no seu xardín de La Vallée. Fotografía de Marc Deneyer. Fonte: L’Actualité.
